ความลับของการเอาชนะใจตนเอง

ในแต่ละวันมีเหตุการณ์ที่ทำให้เราต้องเอาชนะใจตนเองอยู่มากมาย ไม่ว่าจะเรื่องง่ายๆ ตั้งแต่การสลัดผ้าห่มนุ่มๆ ออกจากตัวแล้วตื่นขึ้นมาทำงานแต่เช้า การพยายามไม่กินอาหารหวานๆ มันๆ ที่อร่อยนักอร่อยหนา ไปจนถึงเรื่องยากๆ อย่างการทำงานให้เสร็จตามที่ตั้งใจไว้ หรือการพยายามไปออกกำลังกายให้ได้ทุกวัน

ขึ้นชื่อว่าเป็นการเอาชนะใจตนเองแล้ว ย่อมต้องอาศัยพลังใจที่เข้มแข็งและความเสมอต้นเสมอปลายเป็นคู่ต่อสู้ เพื่อไม่ให้เกิดการเริ่มต้นด้วยความตั้งใจเกินร้อยแต่กลับตกม้าตายในตอนท้าย ปัญหาใหญ่ก็คือ แล้วเราจะต้องทำอย่างไรจึงจะสามารถเอาชนะใจตนเองได้ตลอดรอดฝั่ง และนำความสำเร็จมาสู่ชีวิตได้ทั้งทางร่างกายและจิตใจ

การเอาชนะใจตนเองต้องฝึกตั้งแต่เด็ก

วอลเทอร์ มิสเชล (Walter Mischel) นักจิตวิทยาจากมหาวิทยาลัยโคลัมเบีย ในมหานครนิวยอร์ก สหรัฐอเมริกาบอกว่า “เขาสามารถคาดเดาอนาคตของเด็กได้โดยอาศัยเพียงขนมมาร์ชแมลโลว์หนึ่งถุง” ความสามารถในการหยั่งรู้ของมิสเชลไม่ได้เกิดจากอำนาจเวทมนตร์ แต่เกิดจากการทดสอบพฤติกรรมของเด็กวัย 4 ขวบ จำนวนหนึ่งแล้วติดตามสังเกตชีวิตของเด็กๆ เหล่านั้น

มิสเชลพบว่า เด็กคนใดก็ตามที่สามารถหักห้ามใจตัวเองและไม่แอบกินขนมมาร์ชแมลโลว์ที่เขาทิ้งไว้กับเด็กตามลำพัง มักจะเติบโตขึ้นเป็นวัยรุ่นที่สอบเข้ามหาวิทยาลัยได้ด้วยคะแนนที่สูงกว่าและก้าวขึ้นสู่การเป็นผู้ใหญ่ที่สามารถหางานทำที่มีรายได้ดีกว่า รวมทั้งมีชีวิตแต่งงานที่ประสบความสำเร็จและมีสุขภาพดีมากกว่าเด็กที่แอบกินขนมและเพื่อยืนยันความคิดนี้ เขายังได้ทำการทดลองที่ยาวนานที่สุดในเรื่องการเอาชนะใจตนเอง โดยทำการทดสอบเพื่อวัดความตั้งใจของเด็กๆ วัยก่อนประถมศึกษาจำนวน 650 คน แล้วติดตามดูความเป็นไปในชีวิตของเด็กๆเหล่านั้นเมื่อพวกเขาเติบโตขึ้นเป็นผู้ใหญ่

ผลการทดลองแสดงให้เห็นอย่างชัดเจนว่า เด็กคนใดก็ตามที่มีความตั้งใจแน่วแน่กว่าคนอื่นตั้งแต่เล็กๆ เมื่อโตขึ้นก็จะมีความสามารถมากกว่าคนอื่นในการเอาชนะใจตนเอง ไม่ว่าจะกับเรื่องเล็กๆ อย่างการควบคุมอาหาร การดูแลสุขภาพ ไปจนถึงเรื่องใหญ่ๆ อย่างการเลิกสูบบุหรี่หรือการรู้จักใช้ชีวิตอย่างสมดุล นอกจากนั้นพวกเขายังมีแนวโน้มที่จะมีอายุยืนกว่า และมีความสุขในชีวิตมากกว่าเด็กๆ กลุ่มที่มีความตั้งใจต่ำอีกด้วย

ผู้หญิงเอาชนะใจตนเองได้ดีกว่าผู้ชายนอกจากปัจจัยที่กล่าวแล้ว ความสามารถในการเอาชนะใจยังขึ้นอยู่กับปัจจัยทางเพศด้วยโดยทั่วไปเรามักกล่าวกันว่า ผู้ชายมักจะมีความสามารถในการเอาชนะใจตนเองน้อยกว่าผู้หญิ งแต่หารู้ไม่ว่าแท้ที่จริงแล้วในทางชีววิทยา ความแตกต่างนี้จะมีผลก็เพียงในช่วง 4 ปีแรกของชีวิตเท่านั้น แต่เหตุที่ทำให้คนส่วนใหญ่เข้าใจว่า ผู้หญิงมีความสามารถในการเอาชนะใจตนเองได้มากกว่าผู้ชายนั้น น่าจะมาจากปัจจัยทางสังคม ที่มักจะเรียกร้องให้ผู้หญิงมีความอดทนอดกลั้นต่อสิ่งรอบข้างมากกว่าผู้ชาย ทำให้ผู้หญิงมีโอกาสฝึกฝนความอดทนในการเอาชนะใจตัวเองมากกว่าผู้ชาย ด้วยเหตุนี้จึงไม่แปลกที่ฝ่ายชายมักจะเป็นเพศที่มีปัญหาสุขภาพ อันเกี่ยวเนื่องกับการควบคุมตัวเองมากกว่า อาทิ การควบคุมอารมณ์โกรธ การมีพฤติกรรมก้าวร้าวและต่อต้านสังคม การใช้สารเสพติด และการเป็นโรคสมาธิสั้น ซึ่งมักจะพบในเพศชายมากกว่าเพศหญิง 2 - 3 เท่า

การเอาชนะใจตนเองคือการมี "ศีล" อันประเสริฐ

ในทางพุทธศาสนา ท่านปัญญานันทภิกขุ แห่ง วัดชลประทานรังสฤษฏ์ ได้ให้ทัศนะเกี่ยวกับการเอาชนะใจตนเองไว้ดังนี้

"การควบคุมตัวเองนั้นมันหนักเหนื่อยในชั้นต้น ความจริงสบายปลายมือ แต่ว่าคนเราขาดความอดทนจึงไม่สามารถจะควบคุมตัวเองไว้ได้ เรามีแต่เรื่องการตามใจตัวเอง การปล่อยไปตามอารมณ์ปล่อยไปตามอำนาจของสิ่งแวดล้อม แต่ไม่เคยกำราบปราบปรามตัวเอง จึงยากแก่การที่จะควบคุมตัวเอง

"แต่ถ้าหากว่าเราคุมบ่อยๆ ประพฤติจนเป็นนิสัย สิ่งใดที่ทำจนเป็นปกติ มันก็เป็นศีลสำหรับบุคคลนั้นเพราะศีลนั้นเขาแปลว่า'ปกติ' ก็ได้ เช่นว่าเราตื่นเช้าเป็นปกติ ก็เรียกว่ามีศีลของคนตื่นเช้าเราทำอะไรๆ เป็นปกติก็เรียกว่ามีศีลในรูปนั้น

"คนเราถ้าบังคับตัวเองได้มากเท่าใด ยิ่งเป็นผู้ประเสริฐมากเท่านั้น คนที่ประเสริฐคือคนที่บังคับตัวเองได้ ถ้าบังคับตัวเองไม่ได้ก็ไม่ประเสริฐอะไร ความใหญ่ของคนมันอยู่ที่การบังคับตัวเอง ถ้าไม่รู้จักบังคับตัวเอง เขาตั้งให้ใหญ่เท่าใด มันก็ใหญ่ไม่ได้เรื่องนั่นแหละ สำคัญมันอยู่ตรงนี้ เพราะฉะนั้นเราจะต้องฝึกบังคับตัวเองไว้ เหนี่ยวรั้งไว้..."

วิธีสร้างพลังใจในการเอาชนะใจตนเอง

แม้จะรู้ว่าการเอาชนะใจตนเองได้เป็นเรื่องดี แต่หากคุณยังไม่รู้จักเทคนิค หรือวิธีการใดที่จะช่วยให้คุณเอาชนะใจตนเองได้ง่ายขึ้น ลองฟังคำแนะนำของนักจิตวิทยาจากมหาวิทยาลัยนิวยอร์ก สหรัฐอเมริกา ดังนี้

รักษาพลังใจของตนเองไว้ ให้คิดว่าพลังใจในตัวเราเป็นทรัพยากรที่มีอย่างจำกัด ต้องงัดเอามาใช้กับเรื่องสำคัญๆ เท่านั้น วางแผน ให้ชัดเจนในเรื่องที่เราอยากทำให้สำเร็จ โดยลงรายละเอียดว่าจะทำอย่างไร ทำเมื่อไร และที่ไหน ฟื้นฟูพลังใจ ยามที่กำลังใจเริ่มอ่อนล้าให้หาตัวช่วย เช่นกินขนมเติมพลังยามขับเคี่ยวกับการทำงานให้เสร็จทันเวลา หรือหาเพื่อนดีๆ สักคนไว้คอยให้กำลังใจยามท้อแท้ ฝึกใจให้แกร่ง นักกีฬายังต้องฝึกความแข็งแกร่งของกล้าม-เนื้อ การสร้างพลังใจก็ต้องอาศัยการฝึกอย่างสม่ำเสมอเช่นกัน ทำให้เป็นนิสัย ทำจนรู้สึกว่าไม่ต้องบังคับ แล้วความสำเร็จจะขยับเข้ามาใกล้ขึ้นเรื่อยๆ สร้างความหมายพิเศษ แทนที่จะมองว่าการเอาชนะใจตนเองเป็นเรื่องเล็กๆ น้อยๆ ลองตั้งเป้าให้การ เอาชนะใจตนเองเป็นสิ่งที่มีความหมายต่อชีวิตเป็นพิเศษ ด้วยการนับข้อดีว่าเมื่อทำแล้วจะเกิดการเปลี่ยนแปลงที่ยิ่งใหญ่อะไรตามมาบ้าง คิดบวก มองไปที่เป้าหมายด้วยความคิดเชิงบวก เช่นคิดว่า "เราต้องชนะ" แทนที่จะคิดเกรงกลัวต่อความพ่ายแพ้ที่ยังมาไม่ถึง

การชนะใจตนเองเป็นความสำเร็จแรกที่ยิ่งใหญ่ที่สุด และจะกลายเป็นฐานนำไปสู่ความสำเร็จอื่นๆ ในชีวิตของคุณอีกมากมาย หากคุณเอาชนะใจตนเองได้แล้ว ไม่ว่าเรื่องไหนๆคุณก็ย่อมทำให้สำเร็จได้ทั้งนั้น

---

Share
|